لباس های محلی ایران ، جلوه ای از تنوع قومی و فرهنگی - وبلاگ هلن

به گزارش وبلاگ هلن، کشورمان ایران، رنگین کمانی از اقوام را در چهارگوشه خود جا داده است؛ اقوامی که هر کدام سنت، فرهنگ، مراسم و آیین ها و لباس های محلی خاص خود را دارند. لباس های محلی ایران آنقدر متنوع و گوناگون هستند که احتمالا بعضی از آنها را نمی شناسیم و نمی دانیم که مربوط به کدام شهر یا منطقه هستند. لباس و پوشش یکی از نمادهای برجسته در زمینه شناخت فرهنگِ اقوام است و این روزها، گردشگری فرهنگی یکی از دلچسب ترین شیوه های رو به توسعهِ صنعت گردشگری و سفرگردی کشور است. بسیارند گردشگرانی که به شهرها و روستاهای منطقه ها مختلف ایران سفر می نمایند و در عینِ حال، علاقه دارند که پیش از سفر خود، اطلاعاتی درباره نوع پوشش منطقه ای که به آن سفر می نمایند به دست آورند. جالب تر آنکه هم تنوع لباس های محلی کشورمان بسیار زیاد است و هم زیبایی های فرهنگی نهفته در سبک پوشش اقوام.

خلاصه که اگر شما هم جزو این دسته از گردشگران فرهنگی هستید، با ما در مجله وبلاگ هلن همراه باشید تا با همدیگر، سفرمان را از نواحی شمالی آغاز کنیم و به نواحی جنوبی کشور برسیم. البته از آنجا که تنوع لباس های محلی اقوام محلی کشورمان بسیار فراتر از حوصله این نوشته است، آنهایی را با هم مرور می کنیم که هنوز به صورت روزمره در دل زندگی مردمان آن نواحی، استفاده می شوند.

پوشش محلی ساکنان شمال کشور، هماهنگ با طبیعت سرسبز و رنگارنگ

لباس زیبای زنان گیلانلباس مردان مازندرانی

در شمال ایران پوشش گیلانی ها، مازنی ها و ترکمن ها از بقیه شاخص تر است. وجه مشترک تمام لباس های محلی این منطقه که از سرسبزی و شادابی طبیعت الهام گرفته اند، حضور بی دریغ رنگ ها است. لباس زنان گیلانی، سه سبک قاسم آبادی، تالشی و رسوخی دارد که تفاوت هایی باهم دارند و وجه مشترک شان این است که از سرزنده ترین لباس های محلی ایران هستند و در هر سه نوع دامن های پرچین و بلند و رنگارنگ و جلیقه های پولک دوزی و پیرهن های بلند دو طرف چاک دارِ یراق دوزی و روسری سفید و سربند دیده می گردد. رنگ در لباس مردان کمتر از لباس زنان حضور دارد و جلیقه، کت و شلوار چروداری (که در غرب گیلان دم پایی تنگ و در شرق دم پایی راسته دارد)، قدک و کلاه از بخش های اصلی لباس مردان گیلان هستند.

لباس مردان و زنان ترکمن

پوشش ترکمن ها و ساکنین استان گلستان

ترکمن ها در استان گلستان و شمال خراسان ساکن هستند. پیراهن بلندی که تا زیر زانو می رسد و دون نام دارد، بخش اصلی لباس مردان ترکمن است. شلوار مردانه که گشاد است بالاق نامیده می گردد. مردان ترکمن دو نوع بالاپوش دارند به نام های چاکمن که از پشم شتر بافته می گردد و ایچمک که در زمستان استفاده می گردد از پوست گوسفند دوخته می گردد. کونیک که پیراهن آستین بلند بی یقه ای است از دیگر اجزای لباس مردان ترکمن است. مردان ترکمن دو نوع کلاه دارند: بوریک یا همان عرق چین که با سوزن دوزی تزئین شده و تلپک که کلاه پوستی با پشم های بلند است.

پرورش کرم ابریشم در استان گلستان بسیار مرسوم بوده و بیشتر زنان به این کار اشتغال داشتند، به همین علت لباس مردم این منطقه و به خصوص زنان بیشتر از جنس ابریشم بوده است. زنان ترکمن در شهر بیشتر پیراهن های ساده، بلند و راسته ای به رنگ های شاد به همراه روسری بزرگ سنتی ترکمن به تن می نمایند. استفاده از رنگ قرمز در میان زنان ترکمن هم بسیار مرسوم است و پیراهن ابریشمی سرخ رنگ را قیرمیز کونیک می نامند که در یقه و سرآستین سوزن دوزی شده است. این پیراهن به همراه شلواری پوشیده می گردد که از ساق تا پایین سوزن دوزی می گردد و زنان ترکمن مانند مردان عرق چین به سر می گذارند با این تفاوت که عرق چین زنان با زینت آلات نقره تزیین می گردد.

لباس محلی زنان مازندرانی از لباس های محلی شمالی دیگر کوتاه تر است. پیراهنی از جنس کتان بخش اصلی لباس محلی مردان در مازندران است.

لباس های محلی ایران ، پوشش مردمان خراسان بزرگ

لباس کُرمانج های شمال خراساناز شناخته شده ترین لباس های محلی ایران ، لباس های اهالی خراسان بزرگ است که امروز به سه استان مجزا تقسیم شده است و اقوام متنوعی از ترکمن و کرد و بلوچ و…در آن زندگی می نمایند. اما وقتی از لباس محلی خراسان صحبت می کنیم لباسی سفید را به یاد می آوریم که مردان هنگام چوب بازی معروف خراسانی به تن می نمایند که از جنس کرباس سفید است و شامل یک نیم تنه و شلوار به همراه پاپوش و دستاری سفید دورسر است. این لباس مرسوم مردان خراسان جنوبی است. لباس خراسان شمالی شامل نیم تنه، شلوار و کمربند و عرق چین است و رنگ قرمز در آن حضوری قابل توجه دارد.

زنان در خراسان هم در منطقه ها مختلف این استان لباس های متنوعی به تن می نمایند. در شمال خراسان و در شهر قوچان زنان بیشتر لباس های محلی را در مراسم هایی مانند عروسی به تن می نمایند. لباس محلی این منطقه شامل شلیته یا همان دامن چین دار گشادی است که چندین لایه دارد و با پارچه های رنگارنگ دوخته می گردد، به علاوه جلیقه مخمل و چارقد و قبا است.

استان خراسان جامعه بزرگی از نمودها دارد. لباس مردان کرد در خراسان به لباس های نمودهای استان کردستان شباهت زیادی دارد. زنان کرمانج خراسان لباس مخصوصی به نام شیلوار دارند که دامنی چین دار با قیطان دوزی در حاشیه است.

مهم ترین بخش لباس زنان ترکمن شمال خراسان پیراهن قرمز رنگی به نام چاوک است. شنلی که در گویش محلی کولته نامیده می گردد و سربندی که سکه تزئین می گردد و یلک نام دارد از دیگر اجزای لباس محلی زنان شمال خراسان هستند.

لباس محلی بلوچی ، چشم نواز و باشکوه مانند کویر

انواع لباس محلی زنان در سیستان و بلوچستان

یکی از زیباترین لباس های محلی ایران، لباس زنان بلوچ است. لباس زنان بلوچ رنگارنگ و زیباست و با هنردست بسیار زیبا و ارزشمند آنها یعنی سوزن دوزی آراسته شده. لباس زنان بلوچ شامل شلوار و پیراهنی تا زانو و با رنگ یکسان است. این پوشش با شالی بلند که سرو شانه ها را می پوشاند کامل می گردد. در این منطقه استفاده از زیورآلات بسیار مرسوم است که در کنار رنگ های زنده لباس ها و سوزن دوزی های نقش بسته بر آنها ترکیب دلپذیری خلق می نمایند. اما لباس مردان بلوچ برخلاف زنان ساده است و از شلواری گشاد و پیراهنی تا پایین زانو و عمامه ، همه به رنگ سفید، تشکیل شده است.

پوشش محلی بختیاری ها و قشقایی ها، جلوه های بی بدیل کوهستان ها و دشت های ایران

پوشش زنان بختیاری

اقوام عشایر بختیاری و قشقایی عمدتا در جنوب غربی ایران و در استان های چهارمحال و بختیاری، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان، بوشهر، لرستان و فارس زندگی می نمایند. عواملی مانند آب وهوا، محیط، منطقه و سن وسال بر طراحی و رنگ لباس زنان بختیاری اثرگذار است. لباس زنان بختیاری کوهرنگ که منطقه ای سردسیر است با لباس بختیاری هایی که ساکن منطقه ها گرمسیری جنوب هستند تفاوت هایی دارد. زنان جوان تر لباس های روشن و رنگی به تن می نمایند و زنان مسن معمولا از رنگ های تیره استفاده می نمایند.

لباس محلی زنان بختیاری که از زیباترین لباس های محلی ایران است، شامل لچک، مینا، جومه، شولارقری و جلیقه است. می نا، روسری مستطیل بزرگی از جنس حریر است، می نا را با سنجاق به لچک وصل می نمایند و گیسوان جلوی سر را از تاب می دهند و با مهره های رنگی تزئین می نمایند و از زیر لچک بیرون می آورند و زیر می نا پنهان می نمایند. لچک کلاهی است که زیر مینا به سر گذاشته می گردد و با سکه و مروارید و …تزئین می گردد. جومه پیراهنی است که در دو طرف چاک دارد و زیر آن شولاقری که دامن پرچین بلندی است پوشیده می گردد و جلیقه ای از جنس مخمل کامل نماینده این پوشش زیبا و رویایی است.

لباس مردان بختیاری شامل شلواری بسیار گشاد به نام دبیت است که در قسمت مچ پا تنگ می گردد، به علاوه کلاه نمدی به رنگ مشکی یا قهوه ای است و گاهی با نقش فَروَهر تزئین می گردد. بالاپوشی به نام چوقا مشخصه پوشش مردان بختیاری است که از پشم گوسفند و به وسیله زنان بافته می گردد. زیر چوقا مردان کت و پیراهن به تن می نمایند که جنس و رنگ کت و پیراهن به سن و موقعیت اجتماعی افراد بستگی دارد.

قشقایی ها چه می پوشند؟

پوشش زنان قشقایی - عکس از ایرنا

قلمرو اصلی قشقایی ها دشت های استان فارس است. لباس محلی عشایر قشقایی که ترک زبان هستند هم یکی از شاخص ترین لباس های محلی ایران است. لباس زنان قشقایی از دامن های چند لایه بلند و رنگارنگ به همراه پیراهنی به نام قیناق که در دو طرف چاک دارد تشکیل شده است. زنان قشقایی از روی موها کلاهی به نام کلاقچه به سر می گذارند و چارقد یا روسری حریر نازکی که زیر چانه بسته می گردد روی کلاه به سر می نمایند.

لباس مردان قشقایی شامل کلاه دوگوشی، ارخالق، شال کمر، شلوار و پیراهن است. مردان عشایر قشقایی همواره باید کلاه به سر داشته باشند، کلاه دوگوشی که از جنس نمد است، و از پشم لطیف بز در رنگ های نخودی و خاکستری درست می گردد. ازخالق لباس اصلی مردان قشقایی است و از پارچه های ضخیم و با رنگ های متناسب با سن و سال افراد بافته می گردد. مردان قشقایی همواره شال کمر که پارچه ای به طول 5 تا شش متر است را روی ارخالق به کمر می بندند. رنگ شال معمولا سفید یا قهوه ای تیره است.

لباس محلی ابیانه ، رنگین کمانی در قلب کویر

لباس زنان در ابیانه

روستای سرخ رنگ و خوش آب و هوای ابیانه در قلب منطقه کویری کاشان همانند بهشتی بی نظیر است. این روستا امروز یکی از کانون های گردشگری ایران است و زیبایی و اصالت روستا هر گردشگری را وا می دارد بارها و بارها به آن سفر کند و این لباس های زیبا در میان لباس های محلی ایران از نردیک ببیند. در سفر به ابیانه اهالی این روستا را می بینید که با لباس محلی خود که از زیباترین لباس های محلی ایران است در روستا تردد می نمایند. مشخصه لباس زنان ابیانه، چارقدهایی با زمینه سفید و طرح گل های رنگارنگ است که همراه با دامن های زیرزانو به تن می نمایند. مردان هم شلوارهای سیاه و سفید گشاد همراه با جلیقه و کلاه پشمی می پوشند.

لباس محلی ساکنان سواحل و جزیره های خلیج فارس، نگین های رنگ به رنگ ساحل

وقتی از لباس های اهالی استان هرمزگان و جزیره قشم و…صحبت می کنیم، رنگ های چشم نواز و زنده را به یاد می آوریم که همانند نگینی در سواحل خلیج فارس می درخشند. پارچه های لباس اهالی این منطقه به علت گرمای هوا نازک است و در میان لباس های محلی ایران ، یک لباس سبک و راحت به شمار میرود. زنان در پوشش خود از رنگ ها با دست ودل بازی تمام استفاده می نمایند، اما پوشش مردان به رنگ سفید است. لباس زنان شامل پیراهن، شلوار بندری، چادربندری، برقع و صندل است. پیراهن ها معمولا تا زانو هستند و رنگ و طرح های متنوع و سنتی زیبایی دارند.

رنگین کمان پوشاک در جنوب ایران

چادر بندری در سه رنگ قهوه ای، خردلی، خاکستری مایل به آبی وجود دارد و به شیوه های کول زدن، لانیم لا بسته می گردد. شلوار بندری از زانو تا مچ پا تنگ است و با گلدوزی تزیین می گردد. برقع را زنان بعد از ازدواج استفاده می نمایند و نشانه تأهل است. لباس مردان هرمزگان ازجمله لباس های محلی ایران است که کم و بیش میان مردان در تمام منطقه جنوب مشترک است و پوششی است شامل دشداشه، خاچیه، کوفیه و عقال. دشداشه پیراهنی بلند به رنگ سفید است که پوشش اصلی مردان جنوب است. خاچیه بالاپوشی است از جنس پشم نازک که مردان روی دشداشه به تن می نمایند. کوفیه یا همان چفیه را هم که می شناسیم، پارچه ای نخی و چهارخانه است که برای محافظت در برابر آفتاب و باد و خاک استفاده می گردد. عقال از نخ های بافته درست می گردد و برای نگه داشتن کوفیه روی سر به کار می رود.

پوشش کردستان ، به شکوه کوهستان

لباس های محلی ایران

نمودها از جمله اقوام ایرانی هستند که لباس های محلی خود را به صورت روزمره به تن می نمایند. اگر به منطقه ها کردنشین سفر نموده باشید حتما از این همه رنگ و سرزندگی به نشاط آمده اید و شاید حتی وسوسه شده باشید که لباسی مشابه برای خودتان تهیه کنید و با این وسوسه ساعت ها در بازار پارچه فروشان گردش نموده و لذت برده اید. لباس زنان در این منطقه براساس منطقه نام گذاری می گردد مانند لباس اورامی، سقزی، مریوانی و غیره. این لباس ها در کل به هم شبیه هستند و تفاوت های بسیار جزئی و ظریف دارند. لباس کردی زنانه مانند تمام لباس های محلی ایران جزئیات زیادی دارد.

بخش اصلی لباس زنان کرد کراس یا همان پیراهن بلند است. نوعی از کراس که جشن ها استفاده می گردد معمولا پرزرق و برق تر است. زنان کرد روی کراس پوشش دیگری به نام کوا به تن می نمایند که پشت لباس را می پوشاند. زنان کرد سه نوع نیم تنه به نام های سوخمه، کوله بال و سلطه دارند. سوخمه به شکل جلیقه است و آستین ندارد و با گلدوزی تزئین می گردد. آستین کوله بال تا آرنج است و سلطه کاملا آستین بلند است. لباس کردی شال هم حتما دارد که روی کمر بسته می گردد و برای پوشش سر از پارچه های رنگی نفیس استفاده می گردد.

لباس محلی مردان کرد

لباس مردان کرد هم براساس منطقه نام گذاری می گردد. لباس کردی مردانه شامل یک نیم تنه کتانی یا پشمی است که به همان شلوار گشاد معروف کردی وصل می گردد. نیم تنه چوخه و شلوار رانک نامیده می شوند. مردان کرد روی بخش اصلی پوشش شان شالی خیلی بلند به کمر می بندد. روی آستین و در بخش مچ پوششی مثلثی به نام سورانی بسته می گردد. لباس مردان کرد هم مانند اغلب لباس های محلی ایران با پوششی برای سر که کلاه یا دستار است تکمیل می گردد. در فصل های سرد از فرنجی به عنوان بالاپوش استفاده می گردد. مردان اغلب از ساق بند روی شلوار استفاده می نمایند که در فصل های سرد نقش گرم نماینده را دارد و در فصل های گرم پاها را در برابر نیش حشرات حفظ می نماید. علاوه بر اینکه ساق بند شلوار گشاد کردی را جمع می نماید که هنگام تردد در منطقه ها کوهستانی بسیار کارآمد است.

شما کدام لباس محلی ایرانی را بیشتر از بقیه لباس ها دوست دارید؟

منبع:سـفـرزون

منبع: دیجیاتور