زیر پوست بازار دخانیات؛ تجارتی پرسود برای افراد در سایه - وبلاگ هلن

به گزارش وبلاگ هلن، پنج فرد صاحبنظر و مسئول در حوزه دخانیات به مناسبت روز جهانی مبارزه با دخانیات از آخرین شرایط بازار دخانیات و برنامه های مقابله با مصرف آن در ایران گفتند.

به گزارش گروه اجتماعی وبلاگ هلن، پایگاه خبری تحلیلی رادیو مصاحبه، به مناسبت روز جهانی مبارزه با دخانیات برنامه صبح و مصاحبه به طور ویژه به آخرین شرایط بازار دخانیات و برنامه های مقابله با مصرف این ماده دخانی در ایران پرداخت.

مقاومت سازمان ها در برابر سیاست ها

بهزاد، ولی زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت در این برنامه با اشاره به برخی تناقض ها در سیاست های سازمان ها مختلف درباره سیگار گفت: تناقض درباره کنترل دخانیات وجود دارد و هر سازمانی متناسب با رسالت خود ممکن است درباره کنترل مصرف سیگار مقاومت کند.

وی اضافه نمود: صنایع دخانیات برای فراوریشان در جهان به کشور های در حال توسعه روی آورده اند، این موضوع از سویی به خاطر قیمت کارگر ارزان است و از سویی هم قوانین ضعیف در این مناطق سبب می گردد شرایط فراوری برای شان در چنین کشور هایی فراهم باشد. کشور هایی که ضعف مالی دارند با این توجیه که این صنعت سودآوری دارد تمایل نشان می دهند که فراوری سیگار و محصولات دخانی در آن ها انجام گردد.

فراوری جایگزین واردات

رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت در بخش دیگری با اشاره به سیاستی که در برنامه پنجم توسعه تدوین شد مبنی براینکه واردات سیگار با فراوری آن در داخل کشور جایگزین گردد، ادامه داد: این سیاستی بود که وزارت صنعت، معدن و تجارت آن را دنبال کرد و به دلیل قدرت چانه زنی بالاتر نسبت به وزارت بهداشت توانست آن را در متن قانون وارد کند.

وی با اشاره به اینکه وزارت بهداشت با سیاست جایگزینی فراوری با واردات مخالف بود، خاطر نشان کرد: در آن موقع مقرر شد هر فراوری نماینده خارجی سیگار که به کشور می آید خودش با قاچاق محصلات برند خودش مقابله کند، اما در عمل این اتفاق نیفتاد. به این دلیل که فراوری نماینده های خارجی می خواستند سیاست های مالیاتی داخلی را دور بزنند و قاچاق محصولات شان را افشا نمی کردند، در حالی که وقتی به صنعتی اجازه فراوری می دهیم همان صنعت باید جوابگوی قاچاق کالای خودش باشد.

دو سیاست موثر مقابله با مصرف سیگار

در بخش دیگری عبدالرحمان رستمیان، معاون درمان مرکز تحقیقات و کنترل دخانیات دانشگاه تهران با اشاره به اینکه در عرصه مبارزه با دخانیات باید کاهش تقاضا صورت گیرد، گفت: باید بر مقوله آموزش کار گردد، به عنوان مثال دانشگاه ها، آموزش پرورش و صداوسیما باید در این زمینه کار نمایند. مصرف سیگار مهم ترین علت شایع سرطان ها و بسیاری دیگر از بیماری هاست.

وی اضافه نمود: در دانشگاه تهران آغاز به یکسری اقدامات مبارزه با دخانیات کردیم تا بتوانیم بیمارستان های عاری از دخانیات داشته باشیم.

وضع مالیات هوشمند یک راه چاره موثر

این عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اعلام نمود: اقدام دوم برای مبارزه با دخانیات کاهش عرضه است، این اقدام را می توانیم با وضع مالیات دنبال کنیم و هزینه های تهیه سیگار را بالاتر ببریم. البته مالیات وضع شده باید صرف همان امور آموزشی گردد.

رستمیان با اشاره به اینکه متأسفانه سیاست های غلطی همچون نبودن مالیات هوشمند در کشور موجب شرایط نامناسب در بازار سیگار شده است، ادامه داد: وقتی می رویم داخل مغازه ها تنوع سیگار دیده می گردد. درآمد بسیاری از واحد های صنفی از محل سیگار است. ضروری است دولت و مجلس شورای اسلامی درباره مالیات ها ارزیابی جدی بابت شرایط بازار سیگار داشته باشند.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه یکی ازبدترین شرایط سیاست های مالیاتی درباره سیگار را داریم دولت و مجلس های -گذشته- کشور را مقصر وضع فعلی خواند و تأکید کرد: ضعف سیاستگذاران موجب قدرت دریافت مافیای شده است. در حالی که سازمان های بین المللی توصیه می نمایند 70 درصد درآمد خرده فروشی سیگار باید صرف پرداخت مالیات گردد شاهد هستیم چنین سیاست هایی اعمال نمی گردد.

ایران بهشت فراوری نمایندگان سیگار

رستمیان در بخش دیگری گفت: ایران بهشت فراوری نماینده های سیگار است به طوری که می بینیم کارخانه های سیگار طی سال های اخیر 2 برابر شده اند و فراوری آن افزایش داشته است این در حالی است که هیچ کارخانه فراوریی دیگری در کشور چنین رشدی نداشته است.

سهم پایین شرکت دخانیات ایران از بازار

در ادامه برنامه صبح و مصاحبه، فیروزه جامعی مشاور مدیر عامل و مدیر فروش شرکت دخانیات ایران گفت: واقعیت این است صنعت دخانیات کاملا به شرکت دخانیات تخصیص داده نشده است، سهم شرکت دخانیات 12 درصد بازار است و 60 درصد از این بازار در اختیار 2 شرکت -خارجی- است. به عبارتی شرکت دخانیات ایران سهمی در شرایط نا به سامان بازار ندارد و فقط باید جوابگوی دولت و حاکمیت باشد.

وی اضافه نمود: سیگار قاچاق مشخصه ای دارد که تأثیر بهداشتی بر سلامت مصرف نماینده دارد. از سویی درجه قیمتی هم ندارد، در حالی که شرکت دخانیات با آزمایشگاه دقیق می تواند سلامت فراوری سیگار را کنترل کند، اما شرکت های دیگر بدون نظارت و با قیمت نجومی محصول دخانی خود را می فروشند.

یکه تازی شرکت های خارجی در بازار

وی ادامه داد: شرکت دخانیات ایران کمترین امکانات را دارد، سال گذشته ارز 4200 تومانی به شرکت های خارجی فراوری نماینده سیگار در داخل تخصیص پیدا کرد، اما به شرکت دخانیات چنین ارزی تعلق نگرفت.

مشاور مدیر عامل شرکت دخانیات ایران در پاسخ به سوالی درباره نسبت این شرکت با حاکمیت گفت: شرکت دخانیات حاکمیتی نیست و قدرتش بعد از خصوصی شدن تنزل نموده است. بعد از واگذاری شرکت دخانیات اختیار از شرکت دخانیات سلب شد و در عوض یکه تازی در بازار به شرکت های رقیب رسید. این شرکت ها با سیاستگذاری هایی انجام شده به نفع آن ها و در حالی که مالیات یکسانی با شرکت دخانیات می پرداختند در بازار قدرت بیشتری پیدا کردند.

سیگار نکشیدن؛ آرزوی شرکت دخانیات ایران!

مدیر فروش شرکت دخانیات ایران با بیان اینکه این شرکت تمایل ندارد هیچ جوانی سیگار مصرف کند، گفت:، اما اگر قرار به مصرف سیگار باشد دوست داریم شرکت دخانیات سلامت آن سیگار را آزمایش نموده باشد.

وی ادامه داد: شرکت هایی که در حال حاضر بیشترین سهم بازار را دارند یک شرکت آمریکایی- انگلیسی و شرکت دیگر ژاپنی است.

جامعی تأکید کرد: حاکمیت هیچ نظارتی بر بازار ندارد و پیامد آن ضعیف شدن شرکت دخانیات است. شرکتی با 7 هزار پرسنل که علاوه بر این تعداد پرسنل تمام کشاورزانی که کشت گیاهان دخانی دارند را پوشش می دهد. تقاضا داریم نهاد های متولی یاری نمایند این شرکت صندلی خودش را در بازار مجدد پیدا کند.

اجبار مجلس به استخدام پرسنل در شرکت دخانیات ایران

محمدحسین برخوردار مدیر عامل سابق شرکت دخانیات، دیگر مهمان برنامه صبح مصاحبه با بیان اینکه شرکت دخانیات ایران دارای شرایط پیچیده ای است، به شرایط این شرکت در سال های بعد از انقلاب اشاره نمود و گفت: بعد انقلاب کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی قبول نمی کرد مدیرعامل شرکت دخانیات ایران را بپذیرد و سخن ان ها را بشنود. شرکت دخانیات ایران جزء شرکت های انحصاری دولت بود و بخشی از بودجه دولت را تأمین می کرد.

وی اضافه نمود: احتیاج بود برای حضور در بازار شرکت دخانیات ماشین آلات جدید وارد کند، این درحالی بود که قاچاق سیگار هم در بازار رخ می داد، آن موقع زمان سیگار فیلتر دار نداشتیم.

برخوردار با بیان چرایی افزایش تعداد پرسنل شرکت دخانیات ایران ادامه داد: گستردگی دخانیات در استان های مختلف بود و نمایندگان مجلس جهت ایجاد اشتغال -اطرافیان و آشنایان شان- به شرکت دخانیات پرسنل معرفی می کرد و به خاطر اجبارشان کلی پرسنل استخدام شد در حالی که به شرکت بودجه کافی داده نمی شد.

خصوصی سازی نامناسب شرکت دخانیات ایران

مدیر عامل سابق شرکت دخانیات بعد از پرداختن به شرایط سابق این شرکت درباره چگونگی ورود شرکت های خارجی فراوری نماینده سیگار در داخل گفت: در سال 80 و 82 دو شرکت عظیم ژاپنی و آمریکایی-انگلیسی جهت فراوری مشارکتی وارد ایران شدند تا آن ها بتوانند درآمد دولت در بخش دخانیات را تأمین نمایند. از سویی خصوصی سازی شرکت دخانیات در سال 91 انجام شد و بخش صندوق بازنشستگی شرکت دخانیات به فولاد مبارکه واگذار شد. سایر بخش ها هم واگذار شدند.

وی ادامه داد: قانونی هم در آن مقطع تصویب شد که حاکمیت از دخانیات جدا شد و به این ترتیب قدرت شرکت دخانیات همچون حق انحصار و برچسب زنی آن بر بسته های سیگار گرفته شد.

برخوردار با بیان اینکه این مجموعه عوامل موجب تضعیف شرکت دخانیات ایران در مقابل رقبایش شد، گفت: سهم دخانیات از شرکت دخانیات ایران گرفته می گردد و انباشتی ازپول برای رقبا بوجود می آید. شرایطی که امروز برای اصلاح آن دولت و مجلس باید کاری انجام دهند و برای بازگرداندن قدرت به شرکت دخانیات اقدام نمایند.

وی گفت: شرکت دخانیات ایران با انحصاری که داشت زمانی می توانست بودجه دولت را تأمین کند، اما به دلیل نامناسب بودن واگذاری آن این شرکت امروز تضعیف شده است. ضروری است کار کارشناسی به واگذاری آن انجام گردد.

جولان مافیا در بازار سیگار

عبدالمجید اجتهادی، مدیرکل مبارزه با قاچاق کالا و ارز تعزیرات حکومتی جمهوری اسلامی در برنامه صبح و مصاحبه در پاسخ به اینکه مشکل بازار سیگار در بخش های قاچاق و قیمت گذاری چست، این طور پاسخ داد: بحث شرایط بازار دخانیات یک ماجرای پیچیده است که نه تنها در کشور که در تمام جهان مطرح است. یکی از دلایل آن پرسود بودن این تجارت است به طوری که گفته می گردد بعد از تجارت مواد مخدر پرسودترین تجارت دخانیات است، همین امر سبب شده است در بازار دخانیات مافیا ها جولان بدهند همان طور که در تمام جهان مافیا وجود دارد.

وی اضافه نمود: موضوعی که درباره کنترل و مقابله با دخانیات مطرح می گردد این است که برخی دستگاه های متولی همچون مرکز کنترل دخانیات وزارت بهداشت اعتقاد دارند نباید فراوری آن را توسعه داد و واردات را باید کنترل کرد، هدف آن ها این است که مصرف دخانیات کاهش پیدا کند.

چاره ای جز فراوری و واردات سیگار نیست

وی با بیان اینکه وزارت بهداشت سال ها با شرایط حاکم بر بازار مخالفت نموده است، در بخش دیگری گفت: واقعیت تلخ این است که بخواهیم یا نخواهیم مصرف دخانیات وجود دارد و سالانه مصرف نمایندگان دخانیات در ایران زیاد می شوند؛ بنابراین اگر فراوری سیگار نکنیم یا واردات را سخت کنیم جوابگوی مصرف نخواهیم بود.

اجتهادی گفت: شرکت های خارجی هستند که سهم عمده ای در ایران دارند و به صورت مشارکتی فراوری سیگار می نمایند. در حالی که آن ها یک سوم کارکنان شرکت دخانیات ایران پرسنل دارند. در حالی که شرکت دخانیات یک معضل عظیم دارد مبنی براینکه بتواند حقوق پرسنل خودش را تأمین کند.

ثبت سفارش واردات نمی نمایند

مدیرکل مبارزه با قاچاق کالا و ارز تعزیرات حکومتی جمهوری اسلامی تأکید کرد: سیگار امروز قاچاق می گردد، اما برای آن دلیل قانع نماینده ای که چرا ثبت سفارش آن صورت نمی گیرد تا کنون ندیدم.

وی توضیح داد: در مبارزه با دخانیات بخش قابل توجهی از شرکت ها با قاچاق مبارزه می نمایند. به عنوان مثال خود شرکت های خارجی داخل ایران عامل قاچاق در عراق را معرفی می نمایند. با این حال قاچاق، مافیا و سایر عوامل. از جمله اتفاقاتی است که در بازار دخانیات اتفاق افتاده است.

در بخش دیگری اجتهادی با بیان اینکه شرکت دخانیات زمانی که دولتی بود، همان موقع شرکت های خارجی به ایران وارد شدند و با خودشان تجهیزات به روزتری آوردند، گفت: آن موقع شرکت های خارجی در قالب شرکت دخانیات ایران فراوری کردند، اما شرکت دخانیات نتوانست خودش را به روز کند و هنگامی که شرکت های خارجی خودشان مجوز فراوری در داخل را دریافتد شرکت دخانیات ایرانی با مشکل روبرو شد.